Terapia dzieci autystycznych

W leczeniu dzieci autystycznych stosuje się bardzo wiele metod. Obecnie istnieje kilkanaście metod terapeutycznych. Niektóre z nich mają wspólny mianownik inne stanowią zupełnie odrębne programy. 

1.Terapia metodą Dennisona

2. Ruch Rozwijający Metodą Weroniki Sherborne

3. Metoda malowania dziesięcioma palcami R.F. Show

4. Elementy pedagogika zabawy

5. Arteterapia

6. Muzykoterapia

7. Metoda Dobrego Startu

8. Integracja Sensoryczna

9. Dogoterapia

10.Hipoterapia

Poniżej przedstawiam podstawowe informacje na temat terapii dla dzieci autystycznych:

METODA DENNISONA

Paul Dennison przy pomocy swej metody udowadnia, że uczenie się, rozumowanie, myślenie nie jest wyłącznie sprawą mózgu. Procesom tym towarzyszy rozwój fizyczny, przez

to również wzrost możliwości umysłowych (warto sobie przypomnieć chociażby rozwój

w okresie niemowlęcym). Właśnie na znajomości wzajemnych powiązań między mózgiem

a ciałem oparł Dennison swoją metodę. Uznał on, że za pomocą ruchu i dotyku można stymulować poszczególne części, ośrodki i obszary mózgowia oraz tworzyć nowe połączenia między nimi. Szczególną uwagę poświęcił współpracy obu półkul mózgowych, ponieważ brak integracji między prawą a lewą półkulą jest powodem ok. 80% przypadków trudności w uczeniu się.

 

METODA MALOWANIA DZIESIĘCIOMA  PALCAMI R.F.Show

Twórczyni metody malowania palcami - pedagog R.F. Show - zastosowała ją po raz pierwszy w 1934 roku w jednej ze szkół rzymskich. Autorka zaobserwowała, ze malowanie dziesięcioma palcami, obejmujące manipulację farbami przy uzyciu dłoni i palców, ma wiele wspólnego z naturalną skłonnością do “paćkania się” w substancjach o konsystencji błota. Wykorzystanie tej skłonności okazało się przydatne w terapii.

 

Twórczyni metody malowania palcami - pedagog R. F. Show - zastosowała ją po raz pierwszy w 1934 roku w jednej ze szkół rzymskich. Autorka zaobserwowała, ze malowanie dziesięcioma palcami ma wiele wspólnego z naturalną skłonnością do “paćkania” się w substancjach o konsystencji błota. Walory tej metody to: pomoc w pokonywaniu lęku, uwalnianie się od zahamowań, wzmacnianie wiary we własne siły, pobudzanie ekspresji fantastycznej, wartości diagnostyczne jako techniki projekcyjnej.

Opis sposobu stosowania w praktyce metody malowania dziesięcioma pacami.

1. Przygotowanie do zajęć:

Metoda ta wymaga przygotowania farb i papieru. Zaleca się stosowanie sześciu podstawowych kolorów: niebieskiego, czarnego, czerwonego, brązowego, zielonego i zółtego. Mozna je uzupełnić kolorem białym i fioletowym.Farby powinny znajdować się w miseczkach o takiej wielkości, by dziecko mogło swobodnie włozyć w nie rękę. Mozna malować na białym lub szarym papierze pakunkowym o rozmiarach 55×40cm. Papier przytwierdza się do stolika lub sztalugi. Wysokość stołu powinna odpowiadać wysokości dziecka i znajdować się nieco powyzej poziomu jego łokci. Malując dziecko moze obchodzić stolik ze wszystkich stron, dlatego nie nalezy go ustawiać przy ścianie: poniewaz ogranicza to dziecku dostęp do stolika. W poblizu nalezy umieścić miskę z wodą i ręcznik.

2. Technika wykonania:

W pracy z dziećmi konieczna jest instrukcja słowna nauczyciela (terapeuty) i jego obecność przy wykonywanych przez dziecko pracach. Instrukcja słowna, której forma słowna jest uzalezniona od wieku dziecka i jego cech indywidualnych brzmi następująco: “W tych miseczkach jest farba. Nie będziemy uzywali pędzli, mamy przeciez dziesięć palców - pięć na jednej ręce i pięć na drugiej ręce, będziemy więc malować palcami. Dziesięć palców to chyba więcej niz jeden pędzel. Mozesz malować, cokolwiek chcesz, powiedz mi, gdy obraz będzie skończony”. W zalezności od wieku dziecka i jego właściwości indywidualnych jeden seans moze trwać od 2 do 40 minut. Przeciętnie trwa on od 20 do 30 minut i w tym czasie dziecko wykonuje obrazek oraz odpowiada na pytania dotyczące jego treści. Obrazki nalezy eksponować dając dowód uznania pracy dziecka.

3. Analiza zachowania się dziecka:

Metoda ta oprócz cennych walorów terapeutycznych, wymienionych wcześniej, ma równiez, wartości diagnostyczne. Obserwacji poddaje się szereg elementów, takich jak: ustosunkowanie się dziecka do tworzywa, element czasu, element ruchu, zachowanie się wobec kolorów.

Elementy w relacji do ewentualnych zachowań dziecka:

1. Stosunek do tworzywa:

Postawa zachowania dystansu - chęć unikania wykonania zadania:dziecko wykazuje opór emocjonalny związany z koniecznością zabrudzenia całej ręki farbami, często przerywa malowanie z lęku przed “upapraniem się”. Postawa ta występuje u większości dzieci w pierwszym zetknięciu się z malowaniem dziesięcioma palcami. W trakcie kolejnych zajęć dziecko powoli przechodzi do postawy zaangazowania: Postawa zaangazowania - o jej wystąpieniu świadczy całokształt zachowania dziecka : maluje nie tylko palcamia swój entuzjazm, badź oburzenie słowami lub gestami: bywa takze, ze dzieci malują sobie farbą twarz, fartuszek, doświadczając przy tym uczucia przyjemności i satysfakcji.

2. Element czasu:

Dziecko przedłuza rozpoczęcie malowania - prawdopodobieństwo występowania stanów lękowych. Dziecko często przerywa pracę - moze to być objawem np. reakcji lękowych na barwę ( tzw.szok barw), któremu towarzyszy wypowiedź słowna typu: “spójrz, jak to strasznie wygląda”, nienawidzę tego koloru, czy mozna go zamalować itp. Niektóre dzieci przerywają często pracę, by umyć ręce, co wiąze się z lękiem przed zabrudzeniem.

3. Element ruchu:

Podczas malowania dzieci w rózny sposób nakładają farbę: poprzez klepanie rozmazanej farby:poprzez tworzenie kolein , podkładu z grubej warstwy, a następnie wykonywanie w nim rysunku, wcieranie, tworzenie kropek (dotknięcia lekkie, niepewne).

Zachowanie się wobec kolorów:

Obserwacja dziecka związana z zachowaniem się wobec kolorów obejmuje trzy elementy:Wybór kolorów oraz kolejność ich uzycia; Reakcja dziecka na kolor widziany na arkuszu; Poprawienie połozonego koloru. Zachowanie dziecka w trakcie malowania oraz analiza gotowego wytworu stwarzają mozliwość interpretacji pozwalającej na ustalenia diagnostyczne, jednakze są one niewątpliwie trudne, poniewaz wymagają doświadczenia klinicznego.

 

PEDAGOGIKA ZABAWY - poszukiwanie nowych metod

Pedagogika zabawy rozwinęła się w latach siedemdziesiątych XX wieku w Stanach Zjednoczonych, Niemczech i Austrii jako metodyka pracy z grupą, będąca wynikiem poszukiwań dróg wspierania rozwoju człowieka, polepszenia komunikacji interpersonalnej oraz integracji grupy. Zadaniem pedagogiki zabawy jest dostarczenie osobom pracującym z różnymi grupami repertuaru metod oddziałujących na sferę emocjonalną człowieka, sprzyjających ujawnianiu pozytywnych uczuć, wspomagających samodzielną aktywność, wzmacniających poczucie bezpieczeństwa, poprawiających komunikację i rozwijających współpracę w grupie, a także wywołujących refleksje nad własnymi doświadczeniami i przeżyciami. W praktyce oznacza to:

· wspólne odkrywanie i przeżywanie zabawy;

· gry i zabawy, które pobudzają do wspólnego, wartościowego przeżywania, zamiast zwalczania się i tworzenia zależności: zwycięscy – zwyciężeni;

· angażowanie w gry wielorakości naszego umysłu, możliwości wyrażania i kontaktowania się uczestników poprzez odczucia cielesne, ruch, taniec, odgrywanie ról, maski, śpiew, rozmowy;

· bezpośrednie kontakty według własnego uznania, zyskiwanie członków innych grup zamiast wzajemnej obserwacji;

· kształtowanie postawy nauczyciela świadomego, twórczego, pobudzającego pracę, obecnego w klasie;

· sprzyjanie bogatym wzajemnym kontaktom, zamiast sztywnym wzorcom porozumiewania się i obyczajów;

Zasady pedagogiki zabawy

Pedagogika zabawy wybiera z repertuaru zabaw tradycyjnych te, które spełniają określone zasady:

- zapewniają dobrowolność uczestnictwa,

- uwzględniają wszystkie poziomy komunikowania,

- uznają pozytywne przeżycie jako wartość i unikają rywalizacji,

- posługują się różnorodnymi środkami wyrazu.

Dobrowolność uczestnictwa polega na tym, że uczestnik decyduje, czy chce wziąć udział w zajęciach. Nie jest do niczego zmuszany, a wychowawca tylko zachęca, zaprasza do uczestnictwa, stara się zainteresować.

W zasadzie wszystkie poziomy komunikowania chodzi o poziom komunikacji rzeczowy i emocjonalny. Pierwszy dotyczy możliwie obiektywnych, logicznych, prawdziwych informacji, które wymieniane są między ludźmi. Drugi wskazuje, że treści kształcenia przyjmowane są zawsze w zależności od emocji towarzyszących procesowi uczenia się. Każdy bowiem uczestnik grupy ma inne doświadczenia, inne skojarzenia, inne nastawienie do tego, co grupa podejmuje, inaczej też odczuwa swoje miejsce w grupie, ma mniejsze lub większe poczucie pewności siebie, inne towarzyszą mu lęki i obawy.

Pozytywne przeżycie jako wartość

Pedagogika zabawy uznaje przeżycie jako wartość i preferuje zdobycie pozytywnego doświadczenia lub doznania w trakcie pracy w grupie i z grupą. Zabawa jest także pełną emocji sytuacją, która pobudza do refleksji i angażuje w ocenę argumentów, czyli pomaga w uczeniu się określonych treści i rozwiązywaniu problemów. Zdecydowanie unika bezsensownej rywalizacji, przypadkowych zwycięstw, konkurencji, w której jeden zwycięża a reszta przegrywa. Zabawy uczą współdziałania, współpracy, dostrzegania różnych mocnych stron wśród uczestników grupy. Dzięki temu łagodzą niepokój przed oceną, lęk przed przegrana i wzmacniają motywację do wysiłku.

Różnorodność środków wyrazu

Zasada ta oznacza przekazywanie treści oraz wywoływanie emocji poprzez oddziaływanie na różne zmysły. Włącza ona do pracy całą gamę środków wyrazu: ruch, gest, dotyk, taniec, dźwięk, malowanie, gra ról, pantomima. Wzbogacają one tradycyjne słowo mówione i pisane.

Realizacja powyższych zasad w pedagogice zabawy ma służyć wzmocnieniu motywacji uczenia się, motywacji do pracy w grupie składających się z różnie ukształtowanych osobowości, ludzi mających różny zakres doświadczenia.

ARTETERAPIA

Arteterapia w wąskim znaczeniu obejmuje terapię z użyciem sztuk plastycznych, w szerokim obejmuje muzykoterapię, biblioterapię oraz działania terapeutyczne z wykorzystaniem teatru, filmu, malarstwa, rzeźby, grafiki i innych sztuk plastycznych. Trzecia koncepcja arteterapii polega na traktowaniu arteterapii jako odmiany kulturoterapii, czyli działania skierowanego na człowieka i jego środowisko, podejmowanego w celu przywrócenia lub utrzymania zdrowia oraz zmierzającego do poprawy jakości życia.

Arteterapia daje możliwość symbolicznego wyrazu trudnych przeżyć, doświadczeń i emocji w bezpiecznych warunkach, w formie wypowiadania się “nie wprost”.

Arteterapia wyzwala aktywność twórczą, wyrównuje braki i ograniczenia psychofizyczne a jednocześnie obniża napięcie i pomaga nazwać problem. Pozwala na akceptację siebie i innych. Nadaje sens i wzbogaca życie ludzi niepełnosprawnych. Ważny jest sam akt twórczy a nie efekt końcowy wykonanej pracy.

Historia arteterapii

Nadrzędnym celem arteterapii jest zwalczanie skutków choroby oraz pomoc w jej przezwyciężaniu. Ogromną rolę odegrali francuscy psychiatrzy A. Tardieu i M. Simon, którzy pod koniec XIX w. opublikowali prace na temat znaczenia dzieł plastycznych osób chorych psychicznie. Naukowe określenie zaproponował w 1942 r w Wielkiej Brytanii Adrian Hill. Pierwsze próby stosowania odnotowano w latach 30 XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Pierwsze stowarzyszenie zawodowych arteterapeutów powstało w USA w latach 60.

Adrian Hill, z zawodu nauczyciel sztuki, był pierwszym zatrudnionym w szpitalu arteterapeutą. W latach 40. i bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej była bardzo potrzebna i dynamicznie rozwijała się rehabilitacja medyczna. Wielu artystów zgłaszało się do szpitali i sanatoriów, głównie psychiatrycznych i przeciwgruźliczych, by swoimi umiejętnościami służyć pomocą lekarzom w rehabilitowaniu pacjentów. Nazywano ich przeważnie konsultantami. Powstała w ten sposób nowa procedura terapeutyczna polegająca na tworzeniu przez pacjentów różnych form wizualnych, które następnie były z konsultantem analizowane i interpretowane pod kątem ich znaczeń. Do powstania arteterapii przyczynili się także pionierzy psychoterapii opartej na teoriach Freuda i Junga, którzy podkreślali wielką siłę ekspresji dzieł sztuki i wyobraźni.

Oddziaływanie arteterapii

Podczas zajęć z arteterapii zmienia się sposób odbioru świata. Uczestnicy spotkań nabierają przekonania, że każda emocja, nawet najbardziej przykra, nie trwa wiecznie - przemija. Zaczynają więc nabierać dystansu do swoich uczuć i przeżyć, stają się dojrzalsze,uspokojone i wyciszone. Terapia sztuką pozwala kształtować takie umiejętności jak np.: rozpoznawanie i wyrażanie własnych emocji, wyrażanie ich w sposób akceptowany przez otoczenie.

W wyniku procesu twórczego u osoby tworzącej:

- Zostają uwolnione i odreagowane nagromadzone emocje;

- Zmniejsza się poziom napięcia;

- Zostaje uaktywniona sfera komunikacji niewerbalnej;

- Wzmacnia się poczucie bezpieczeństwa;

- Wzmaga się świadomość motywów własnych działań i zachowań;

- Uaktywnia się ekspresja samego siebie i spontaniczność.

Arteterapia pozwala na:

- Rozwijanie własnych działań twórczych;

- Pozawerbalne porozumiewanie się;

- Uzewnętrznianie świata własnych przeżyć i odczuć;

- Zaspokajanie potrzeb: akceptacji, bezpieczeństwa, współuczestnictwa, bycia rozumianym i docenianym;

- Zrozumienie własnych pragnień i potrzeb;

- Pobudzenie sensoryczne - wielozmysłowe postrzeganie świata;

- Poznawanie innych - zmiana punktu widzenia swoich problemów;

- Akceptacja siebie i innych;

- Kreowanie przestrzeni, poznawanie dystansu i granic;

- Relaks, przyjemność i odpoczynek.

 

MUZYKOTERAPIA

Muzykoterapia jest swoistą metodą terapeutyczną. Jest to “metoda postępowania wielostronnie wykorzystująca wieloraki wpływ muzyki na psychosomatyczny ustrój człowieka” (Natanson 1979). Poprzez różne elementy i rodzaje, zróżnicowane formy odbierania i uprawiania, muzyka wywiera leczniczy wpływ zarówno na dzieci, jak i osoby dorosłe.

Muzyka stanowi podstawowy środek oddziaływania na stan świadomości człowieka i jego funkcje neurowegetatywne. Ma ona wyjątkową zdolność wzbudzania emocji. Zaspokaja potrzebę ekspresji emocji i zabawy. Pobudza potrzeby estetyczne i poznawcze człowieka. Dociera do głębi ludzkiej duszy, do podświadomości. Oddziałuje na procesy fizjologiczne - na funkcje wegetatywne i motoryczne. Od dawna zwracano uwagę na wszechpotężny wpływ muzyki na zachowania ludzi i jej właściwości terapeutyczne. Już pitagorejczycy twierdzili, że muzyka leczy duszę i namiętności, prowadzi do wyciszania napięć, zaprowadzając w umyśle człowieka umiar i harmonię (Kielin 1999).

Muzyka w sposób dynamiczny zmienia słuchacza (odbiorcę), pobudza go do działania (dziecko, nawet z głębokimi deficytami rozwoju ożywia się, pod wpływem muzyki uaktywnia mięśnie mimiczne, kończyny), skłania do skupienia, a nawet wzruszeń.

Muzyka - w odróżnieniu od innych rodzajów sztuki - trafia do człowieka bez konieczności przygotowania go na jej odbiór, a także intelektualizowania jej treści. Dodajmy tu, że chociaż muzyka wstępnie przyjmowana jest przez narząd słuchu, to melodia ujmowana jest przez struktury nerwowo-zmysłowe, którym podporządkowane jest myślenie.

Elementy harmoniczne przeżywamy w powiązaniu z układem oddechowo-krążeniowym, podczas gdy rytm odczuwamy głównie w aparacie lokomotorycznym (Breitenfeld 1976).

Muzyka stwarza możliwość oddziaływania nie tylko na wybrane sfery rozwoju człowieka i obszary jego funkcjonowania, ale oddziałuje na człowieka jako jedność ciała, umysłu i duchowości. Jest ona jednym z niewerbalnych sposobów wyrażania siebie. Daje możliwość odbioru miłych i przyjemnych doznań. Może być źródłem kreatywnych zachowań człowieka, inspiracji twórczych. Pomaga w nawiązywaniu kontaktu ze światem, z innymi ludźmi. Przezwycięża smutek i monotonię, daje radość i siłę do pokonania słabości i lęku.

Wszystkie zatem przymioty muzyki potwierdzają, że jest ona bardzo atrakcyjną metodą, “uczłowieczania” ludzi, zwłaszcza w jakimś stopniu niepełnosprawnych. W trakcie zajęć muzykoterapeutycznych tak dzieci jak i dorośli niepełnosprawni intelektualnie mają, możność przeżycia radości i uwolnienia się od paraliżującego lęku, czasami bardzo destrukcyjnie

wpływającego na ich zachowania.

METODA DOBREGO STARTU

W latach 1967-1980 opracowałam podstawową wersję metody dobrego startu, wzorując się. na francuskiej metodzie Bon Depart z inspiracji prof. H. Jaklewicz i przy współpracy zespołu Poradni Nerwic w Gdańsku oraz nauczycieli przedszkoli (Bogdanowicz 1985). Obecnie metoda ma trzy różne formy.

Metoda dobrego startu ma wszechstronne zastosowanie w pracy z dziećmi, ponieważ może być wykorzystywana w szkołach, przedszkolach, ogniskach przedszkolnych, poradniach, ośrodkach leczniczo-pedagogicznych podczas zająć zbiorowych i indywidualnych. Stosuje się ją w terapii i w profilaktyce w odniesieniu do dzieci, których rozwój jest zaburzony — usprawniając nieprawidłowo rozwijające się funkcje, oraz do dzieci o prawidłowym rozwoju psychomotorycznym — aktywizując ten rozwój. Jest to więc metoda rehabilitacji psychomotorycznej i zarazem metoda stymulowania rozwoju psychomotorycznego.

Metoda dobrego startu to system ćwiczeń oddziałujących przede wszystkim na procesy instrumentalne: percepcyjne i motoryczne. Zasadniczą rolę odgrywają w tej metodzie trzy elementy: wzrokowy (wzory graficzne), słuchowy (piosenka) i motoryczne (wykonywanie ruchów zorganizowanych w czasie i przestrzeni, odtwarzanie wzorów graficznych, zharmonizowanych z rytmem piosenki). Celem metody jest jednoczesne usprawnienie czynności analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego, kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. W jej założeniach leży więc usprawnienie i koordynacja, czyli integrowanie funkcji wzrokowo-słuchowo-ruchowych, a także harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych. Dzięki tej integracji dochodzi do wykształcenia prawidłowej orientacji czasowo-przestrzennej, możliwości wykonywania ruchów dowolnych, coraz lepiej zorganizowanych, zlokalizowanych w określonej przestrzeni i czasie. Metoda dobrego startu oprócz rozwijania percepcji, motoryki i integracji percepcyjno-motorycznej kształci też zdolność rozumienia i operowania symbolami abstrakcyjnymi, co ma szczególne znaczenie dla dzieci rozpoczynających naukę szkolną. Zespołowa forma prowadzenia zajęć ułatwia nawiązanie kontaktów społecznych i uczy współdziałania dzieci mające trudności w przystosowaniu się lub zaburzone emocjonalnie. Metoda dobrego startu — ma za zadanie uzupełnienie stosowanych metod oddziaływania pedagogicznego. Ze względu na celowe i planowe ukierunkowanie ćwiczeń na usprawnienie czynności analizatorów i współdziałanie między nimi oraz ujęcie ich w cykl ćwiczeń o wzrastającym stopniu trudności — zajęcia te szybciej i skuteczniej niż inne pozwalają osiągnąć postęp w rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych i ich integracji. Należy jednak zaznaczyć, że metoda oddziałuje też na inne funkcje psychiczne, sprzyjając rozwojowi wielu aspektów osobowości.

 

Ćwiczenia metodą dobrego startu składają się z trzech zasadniczych grup: ćwiczeń ruchowych, ruchowo-słuchowych, ruchowo-słuchowo-wzrokowych. Wszystkie trzy rodzaje ćwiczeń występują w każdym zajęciu, stanowiąc jego kolejne etapy. Zajęcia prowadzone metodą dobrego startu, z punktu widzenia organizacji zajęć, przebiegają zawsze zgodnie ze stałym schematem. Zależnie od wieku dzieci i przyjętej formy tej metody zmieniają się proporcje poszczególnych części struktury zajęć.

W każdym seansie występują:

ćwiczenia ruchowe,

ćwiczenia ruchowo-słuchowe,

ćwiczenia ruchowo-słuchowo-wzrokowe.

1. Zajęcia wprowadzające

2. Zajęcia właściwe:

3. Zajęcia końcowe.

Wszystkie zajęcia prowadzone metodą dobrego startu składają się z wymienionych trzech rodzajów ćwiczeń. Można je łączyć w tematyczną całość poprzez nawiązywanie do piosenki stanowiącej podkład muzyczny wzoru graficznego, przewidzianego w trzeciej części ćwiczeń. W ten sposób piosenka staje się jakby ośrodkiem tematycznym, wokół którego można budować cały program seansu. Wzór, piosenka z nim związana, zabawa ruchowa, zestaw ćwiczeń na wałeczkach zmieniają się co tydzień, pozostaje jedynie ten sam schemat przebiegu zajęć. Zajęcia metody dobrego startu prowadzi się głównie w formie zajęć zespołowych, choć bywa też stosowana indywidualnie. Liczebność zespołu może być większa, jeżeli wykorzystujemy ten system ćwiczeń w celu przygotowania do nauki czytania i pisania dzieci bez zaburzeń rozwoju psychomotorycznego. Zajęcia mogą być wówczas prowadzone na zmianę z połową grupy starszaków (około 15 dzieci), odbywają się raz w tygodniu i trwają 30 minut. W wypadku stosowania tych ćwiczeń w rehabilitacji dzieci o dysharmonijnym rozwoju psychomotorycznym, zespół nie powinien liczyć więcej niż 6-8 dzieci. Uczestniczą one w zajęciach prowadzonych z całą grupą oraz powtórnie w ćwiczeniach o charakterze utrwalającym—w zespole terapeutycznym. W przypadku pracy z ciężej zaburzonymi dziećmi prowadzimy zajęcia indywidualnie lub w parach złożonych z 2-3 dzieci i ich opiekunów. Prowadzący nie tylko proponuje ćwiczenia, ale też obserwuje dzieci, sposób pracy, poprawność wykonania ćwiczenia, co dostarcza „informacji diagnostycznych”. Zgodnie z postawą „podążania za dzieckiem”, prowadzący wykorzystuje pomysły dzieci w modyfikacji ćwiczeń, wprowadza ćwiczenia proponowane przez uczestników i sam je do tego zachęca. Rozwija to twórcze zachowania dzieci.

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE


Metoda Ruchu Rozwijającego (Developmental Movement) została opracowana przez fizjoterapeutkę Weronikę Sherborne (1997) w Wielkiej Brytanii. Tworząc tę metodę Sherborne oparła się na teorii i praktyce szkoły R. Labana.
Głównym założeniem metody Ruchu Rozwijającego jest posługiwanie się ruchem, jako narzędziem we wspomaganiu rozwoju psychoruchowego dziecka i w terapii zaburzeń rozwoju.
Metoda ta ma za zadanie rozwijanie przez ruch:
1) świadomości własnego ciała i usprawniania ruchowego,
2) świadomości przestrzeni i działania w niej,
3) dzielenia przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu.
Sherborne wyróżniła następujące grupy ćwiczeń wspomagających rozwój dziecka:
I ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała (np. czołganie, wykonywanie różnorodnych ruchów podczas leżenia, siedzenia);
II ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w kontakcie (np. „tunel” – dziecko przechodzi pod tunelem, który tworzą inne osoby);
III ćwiczenia ułatwiające nawiązywanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą:
- ćwiczenia „z” w parach (przeciąganie, kołysanie się z partnerem w różnorodny sposób);
- ćwiczenia „przeciwko” (np. „paczka” – dziecko zwija się w kłębek a współćwiczący stara się rozwiązać paczkę);
- ćwiczenia „razem” (obaj partnerzy są aktywni);
IV ćwiczenia twórcze - rozwijanie aspektów ruchu proponowanych przez członków grupy.
Metoda Sherborne opracowana została przede wszystkim z myślą o dzieciach upośledzonych w stopniu głębszym. Sherborne w następujący sposób charakteryzuje trudności tych dzieci (w tym również dzieci autystycznych);
1) Brak reakcji na bodźce zewnętrzne. Z bardzo dużą wytrwałością trzeba przekazywać dziecku podstawowe informacje (np. dotykowe) aby dziecko zaczęło reagować na otoczenie.
2) Unikanie kontaktu. Dzieci autystyczne nie nawiązują kontaktu wzrokowego, uciekają od ludzi, a jednocześnie tego kontaktu pragną. Lęk przed kontaktem fizycznym może zostać zmniejszony dzięki najprostszym zabawom takim, jak: huśtanie, podskakiwanie, ciągnięcie za ręce po podłodze. Ćwiczenia te powinny być wykonywane początkowo bez kontaktu wzrokowego lub z zabawką (np. dużą lalką), zanim dziecko zacznie ćwiczyć z dorosłym.

INTEGRACJA SENSORYCZNA


Terapia integracji sensorycznej ma postać „naukowej zabawy” w której dziecko chętnie uczestniczy i ma przekonanie, że kreuje zajęcia wspólnie z terapeutą. Podczas terapii nie uczy się dzieci konkretnych umiejętności lecz poprawiając integrację sensoryczną wzmacnia procesy nerwowe leżące u podstaw tych umiejętności , a one pojawiają się w sposób naturalny jako konsekwencja poprawy funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. Terapeuta nie tyle kieruje zachowaniem dziecka ile kreuje takie wymagania by dziecko było w stanie odpowiadać na nie coraz bardziej złożonymi reakcjami adaptacyjnymi.

Terapia integracji sensorycznej nie jest wyuczonym stale powtarzanym schematem ćwiczeń ale jak niektórzy piszą sztuką ciągłej analizy zachowania dziecka i permanentnego doboru i modyfikacji stosowanych zadań.

Odbywa się w sali gimnastycznej lub dużym pomieszczeniu specjalnie do tego przystosowanym i wyposażonym w odpowiednie przyrządy. Wyposażenie sali terapeutycznej musi przede wszystkim obejmować wiele urządzeń do stymulacji systemu przedsionkowego , proprioceptywnego i dotykowego ale również wzrokowego , słuchowego i węchowego. Atmosfera podczas terapii sprzyja rozwojowi wewnętrznej potrzeby ujarzmiania środowiska. Dziecko czując ,że odnosi sukcesy w coraz większej ilości coraz bardziej skomplikowanych zadań podnosi swoją samoocenę i chętnie uczestniczy w zajęciach. Takie doświadczenia w kierowaniu swoim zachowaniem zaczyna przenosić również na inne sytuacje poza salą terapeutyczną co zaczynają zauważać rodzice i nauczyciele. Zmienia się obraz dziecka i jego funkcjonowanie w środowisku.

DOGOTERAPIA


Dogoterapia jest jedną z najbardziej naturalnych form rehabilitacji. Badania wykazują znakomity wpływ kontaktu
z psem na zdrowie i psychikę człowieka. Jest jedną z form zooterapii, którą stosuje się w wielu krajach, głównie
w USA. Została zapoczątkowana w 1964 roku przez amerykańskiego psychiatrę dziecięcego Borisa Levisona.
W naszym kraju dogoterapia obecna jest dopiero od kilku lat.

Dogoterapia to system ćwiczeń i zabaw z psami wspomagający rehabilitację ruchową oraz umysłową dzieci i dorosłych dotkniętych takimi chorobami, jak; autyzm, porażenie mózgowe, upośledzenie umysłowe, niedowład kończyn oraz wieloma innymi. Poprzez terapię kontaktową, czyli zabawy, przytulanie i głaskanie psa, osoby dotknięte niepełnosprawnością dużo szybciej i dokładniej próbują wykonać ćwiczenia. Rozluźnieni, w bezstresowej zabawie zapominają o swoich problemach. Radość i uśmiech jest widoczny na ich twarzach. Tutaj udział psa służy wzmocnieniu rehabilitacji , wszechstronnie oddziałując na psychikę, odczucia i zdrowie dziecka.

Obecność psa - terapeuty podczas zajęć jest bardzo pomocna, chociażby dlatego, że:

- mój pies zawsze akceptuje,
- mój pies nigdy nie zabrania.

Do dogoterapii nadają się psy różnych ras (jednak najczęściej spotykane są: labrador retriever, golden retriever, alaskan malamute, syberian husky, samojed, nowofundland). Powinny spełniać określone warunki. Muszą być odpowiednio przeszkolone, posłuszne, łagodne, zdrowe (systematyczna kontrola weterynaryjna), czyste, tolerancyjne, pewne siebie, akceptujące obcych, a także lubić pieszczoty i chętnie współpracować.

HIPOTERAPIA

Koń poruszając się stępem  przenosi impulsy ruchowe i dzięki temu jest on swoistym medium (łącznikiem) terapeutycznym. Mózg człowieka posiada spore rezerwy w zakresie stymulacji ruchów. Dziś wiadomo już, że poprzez impulsy wysyłane przez tkanki ciała, można na nowo zaprogramować i uaktywnić istniejące jeszcze rezerwy komórek mózgowych.

Duży koń poruszający się stępem przenosi na jeźdźca w ciągu minuty ok. 110 różnego rodzaju wielowymiarowych impulsow kołyszących. Te właśnie bodźce ruchowe wykorzystuje hipoterapia. Ruchy konia przenoszą na środkowe partie ciała jeźdźca ruchy typowe dla chodu człowieka w postawie wyprostowanej. Jest to bardzo istotne oddziaływanie terapeutyczne, którego nie można osiągnąć w żadnej innej terapii ruchowej.



Koń może być dla chorego dziecka nie tylko źródłem siły, rozrywki, wzruszeń, ale i zdrowia.